Agresja – popęd biologiczny i jednocześnie siła napędowa działania, która wśród ludzi nabrała skomplikowanych cech i transformowała się wiele różnych aktywności w obrazie odbiegających od agresji zwierzęcej. Uznaje się, że tłumiona agresja jest istotnym elementem wielu samobójstw.
Ambiwalencja suicydalna – stan umysłu przypisywany samobójcom, w którym zawsze, jak się twierdzi, aktywny jest konflikt między chęcią życia, a chęcią śmierci.
Bullycide – „bully” jest tu skrótem od bullyingu, czyli zjawiska przemocy występującego wśród dzieci i młodzieży, zwykle w szkołach (zamiennie mówi się o mobbingu, które to pojęcie bardziej przyjęło się w Polsce, lecz jest mniej specyficzne i szersze). W USA mianem bullycide niektórzy autorzy określają samobójstwo nastolatka spowodowane przemocą ze strony innych rówieśników.
Chroniczne samobójstwo – termin wprowadzony przez Karla Menningera i opisany w jego pracy z 1938 roku pt. „Człowiek przeciwko sobie”. Chroniczne samobójstwo określa ludzi, którzy uznają akt samobójczy za odrażający, a jednak „zabijają się” w inny sposób, niejako odroczony, spożywając: narkotyki, alkohol, podejmując się zachowań ryzykownych.
Czynniki chroniące przed samobójstwem – podobnie jak stale poszukiwane są czynniki ryzyka samobójstwa, tak i odkrywa się te przed nim chroniące. W nauce wykazano ich już kilkadziesiąt. Ich wystąpienie nie oznacza jednak redukcji zagrożenia w każdym wypadku. Diagnoza ryzyka samobójstwa u Pacjenta zawsze jest wysoce kontekstowa.
Determinacja suicydalna – określa się przez nią siłę, z jaką samobójca chce się pozbawić życia. Czyni się to m.in. na podstawie oceny metody, jaka została zastosowana podczas zamachu na życie (mniej lub bardziej letalnej).
Dystres – tak zwany „zły” stres lub stres wynikający z innego stresu.
Efekt Werthera – mianem tym określa się społeczne naśladownictwo samobójcze. Pierwszy raz zostało ono w literaturze opisane w 1840 roku przez angielskiego lekarza Forbesa Winslowa. Zebrał on dane o powielaniu zamachów samobójczych w wielu niewielkich miastach europejskich. W latach 70 ubiegłego wieku zaobserwowano to samo zjawisko w kontekście nagłaśniania samobójstw przez media. Nadano mu wtedy nazwę efektu Werthera, od młodego poety-samobójcy z powieści Goethego.
Epidemiologia samobójstw – dział nauki zajmujący się badaniem statystyki samobójstw oraz przyczyn ich dokonywania w określonej populacji, a także na tej podstawie konstruowaniem programów prewencyjnych.
Eutanazja – szeroko poruszany problem etyczny dotyczący możliwości odbierania sobie życia, najczęściej w chorobie terminalnej. Niektóre kraje już go zalegalizowały.
Fantazje samobójcze – dotyczące wyobrażeń o własnej śmierci, a związane zwykle z chęcią uniknięcia cierpienia. Element syndromu presuicydalnego opisanego przez Edwina Ringela.
Frekwencja suicydalna – określa ilość prób samobójczych na linii życia Pacjenta i ich częstotliwość. Stanowi ważny czynnik diagnostyczny podczas szacowania ryzyka popełnienia samobójstwa.
Gesty parasuicydalne – patrz. zachowania parasuicydalne.
Groźby suicydalne – zazwyczaj nie wiążą się z zagrożeniem samobójstwem, mają demonstracyjny charakter i służą zyskaniu wtórnych korzyści. Świadczą jednak o tym, iż rozwiązanie suicydalne jest „wdrukowane” w świadomość osoby grożącej i może się to wiązać z pewnym zagrożeniem.
Hara kiri (seppuku) – dawniej, w Japonii, honorowa śmierć samobójcza podejmowana zazwyczaj na skutek odniesienia porażki. Samobójca rozcinał sobie brzuch, a kaishakunin ucinał mu głowę, by skrócić cierpienie.
Historia suicydalna – oznacza istnienie prób samobójczych na linii życia. Uznaje się, że jest to poważny czynnik zagrożenia wystąpienia kolejnych zamachów na życie.
Identyfikacja projekcyjna – jak się podejrzewa, mechanizm ten leży u źródeł samobójstw rozszerzonych.
Jatropatogenne samobójstwo – niegdyś nazywano tak samobójstwo dokonane podczas leczenia w szpitalu.
Kompleks Medei – nieuświadomiona przez matkę nienawiść do własnych dzieci, idąca wraz z życzeniem im śmierci, u podłoża której leży chęć zemsty na ich ojcu. Mechanizm ten opisywany jest w kontekście samobójstw poagresyjnych.
Listy samobójcze – pisane zazwyczaj przez osoby planujące pozbawić się życia. Mają różny charakter, ale też cechy wspólne, np. przekazywana jest w nich własność lub wskazywani są spadkobiercy. Na ich podstawie można ocenić determinację suicydalną.
Myśli samobójcze – najczęściej sygnał, iż osoba ich doświadczająca cierpi psychicznie. Przez długi okres czasu uważano je za ważny czynnik ostrzegawczy. Aktualnie już nie są tak rozumiane, gdyż są zbyt pospolite. Uznaje się je za sygnał, który powinien skłaniać do pogłębionej diagnozy stanu Pacjenta.
Myśli rezygnacyjne – często mylone z myślami samobójczymi. Najłatwiej różnicę pomiędzy nimi wyjaśnić na przykładzie, w którym myśli samobójcze przyjmują brzmienie: chcę się zabić, a rezygnacyjne: nie chce mi się żyć.
Namowa lub pomoc do samobójstwa – przestępstwo z art. 151 kk., który penalizuje udzielanie wszelkiej pomocy w pozbawieniu się życia przez inną osobę, a także nakłanianie jej do samobójstwa
Okołosuicydalny – termin, za pomocą którego określa się różne czynniki towarzyszące próbom samobójczym. Jest to m.in.: stan psychiczny, sytuacja materialna, rodzinna i wiele więcej. W odpowiednim kontekście można go stosować swobodnie.
Pakt suicydalny – to rodzaj umowy między dwiema osobami lub ich większą ilością, dotyczące wspólnego popełnienia samobójstwa. Problem paktów dotyczy coraz większej liczby nastolatków, które w ten sposób odbierają sobie życie. Nierzadko pakty zawierane są przez osoby znające się tylko przez Internet.
Paragnomen – nagłe, niecodzienne, często nacechowane agresją zachowanie się osoby, które zazwyczaj jest zwiastunem psychozy. Paragnomenem może być również próba samobójcza. Dla przykładu, krojąca warzywa kobieta, pozostająca w dobrym nastroju, nagle podcina sobie nożem gardło choć tego nie planowała.
Poradnia suicydologiczna – wyspecjalizowany ośrodek świadczący pomoc psychologiczną Pacjentom zagrożonym samobójstwem. Ideę tworzenia poradni suicydologicznych stworzył założyciel Polskiego Towarzystwa Zapobiegania Samobójstwom i stała się ona podstawowym programem towarzystwa zapobiegania samobójstwom w Polsce.
Postwencja – pomoc psychologiczna rodzinom, które w wyniku zamachu samobójczego straciły bliską osobę.
Prewencja suicydalna – zapobieganie samobójstwom.
Pseudosamobójstwo – czyn, który za samobójstwo może uznać każdy obserwator, lecz samobójstwem nie jest. Wynika to ze skomplikowanej, opisywanej w literaturze konseptualizacji śmierci i procesu suicydalnego w umyśle rzeczywistego samobójcy, który chce umrzeć. Pseudosamobójca, w przeciwieństwie do samobójcy, umrzeć nie chce, nawet jeśli podejmuje próbę samobójczą.
Rodzinna historia suicydalna – jeden z poważnych czynników zwiększających ryzyko samobójstwa u Pacjenta. Dowiedziono, że obecność osób bliskich w rodzinie, które dokonały samobójstwa, występuje częściej u samobójców niż w generalnej populacji.
Ryzyko samobójstwa – kontinuum, na którego krańcach znajduje się wysokie zagrożenie samobójstwem i jego brak. W nauce wypracowano już kilka modeli określania i rozpoznawania wysokiego zagrożenia, co ma znaczenie z zapobieganiu pozbawienia się życia u leczonych Pacjentów.
Samobójstwo – działanie zmierzające do pozbawienia się życia, ze skutkiem śmiertelnym. Samobójstwo doczekało się bardzo wielu definicji. Do dzisiaj niektórzy autorzy sprzeczają się o jego naturę.
Samobójstwo poagresyjne – samobójstwo poprzedzone zabójstwem, najczęściej osób bliskich. Jest to szeroka klasa czynów, w których sprawcy, najczęściej mężczyźni, zazwyczaj są skonfliktowani z ofiarami.
Samobójstwo rozszerzone – specyficzna forma samobójstwa, w której najpierw odbiera się życie osobom zależnym, a później sobie. Decydujący jest tu stan psychiczny zabójcy-samobójcy, który własne cierpienie przenosi na najbliższych. Uznaje, że czują to samo i nie chcą żyć. W konsekwencji zabija ich i siebie. Sprawczyniami są najczęściej kobiety, a ofiarami dzieci. W większości wypadków odpowiedzialny jest za to stan psychotyczny o różnej etiologii.
Suicydolog – osoba z wyższym wykształceniem, prowadząca badania naukowe i/lub udzielająca pomocy samobójcom i specjalizująca się w tej problematyce.
Suicydologia – nauka zajmująca się samobójstwami (ang. suicide – samobójstwo), ale również ogólnie pojętymi tendencjami autodestrukcyjnymi i ich wyrazami, w tym m.in. samookaleczeniami. Suicydologię określa się również często mianem nauki, która zajmuje się badaniem samobójstw i zapobieganiem im.
Syndrom presuicydalny – stan opisany przez Erwina Ringela, cechujący większość samobójców przed śmiercią. Występują w nim: zawężenia, autoagresja oraz fantazje samobójcze.
Tendencje samobójcze – zaawansowany stan presuicydalny, w którym osoba, którą ów stan cechuje dąży do samounicestwienia. Przygotowuje więc plan pozbawienia się życia i przygotowuje się do jego realizacji.
Uzależnienia a samobójstwo – uzależnienia stanowią grupę zaburzeń psychicznych, która z powodu samobójstwa zabiera najwięcej ofiar. Dotyczy to szczególnie uzależnienia od opiatów. W statystykach suicydalnych wyprzedza ono w tym względzie wszystkie inne stany łącznie z psychozami i depresją.
Wskazówki suicydalne – zmienne wskazujące na zagrożenie popełnienia przez Pacjenta próby samobójczej. Wymienia się wśród nich czynniki ogólne: kliniczne, syndromatyczne, sytuacyjne, emocjonalne czy interpersonalne, jak i swoiste dla samobójstwa: historię prób samobójczych, rodziną tradycję suicydalną, samookaleczenia i inne.
Zachowania parasuicydalne – między innymi próby samobójcze, które nierzadko mają demonstracyjny charakter, a zawsze nieletalny. Polegają więc np. na połknięciu niewielkiej ilości tabletek. Należy jednak podkreślić ich symboliczną naturę – wskazują na cierpienie osoby podejmującej taki zamach. A także fakt, iż wielu samobójców nie ma wielkiej wiedzy na temat metod jakie wybierają i czasem je przeceniają, a czasem ich nie doceniają i giną, choć nie było to ich rzeczywistym celem.
Zapobieganie samobójstwom – działania obejmujące różne obszary: kliniczny (pomoc Pacjentom), społeczny (m.in. akcje społeczne informujące o możliwości otrzymania pomocy, wskazujące ośrodki pomocy, grupy samopomocowe), strategie narodowe (programy zapobiegania samobójstwom), psychoedukację, telefony kryzysowe i inne.
Żałoba suicydalna – stan po śmierci samobójczej bliskiej osoby. Niesie ze sobą zagrożenie ujawnienia się różnego typu powikłań. Zawsze w takim przypadku zalecana jest pomoc psychologiczna.
